Dziecko leworęczne

JJ już od jakiegoś czasu wykazuje preferencje w częstszym używaniu lewej ręki od prawej. Postanowiłam więc temat trochę wgłębić i podzielić się z Wami wiedzą jaką na ten temat znalazłam. Zastanawiało mnie czy można owe preferencje we wczesnych latach życia zmienić i okazało się, że i tak i nie. Jeśli dziecko używa wyłącznie lewej ręki, to lepiej go już nie niepokoić i stresować. Jeśli jednak dziecko używa obu, to można sugerować mu używanie prawej ręki poprzez podawanie dziecku przedmiotów do prawej ręki, systematyczne przekładanie łyżeczki do prawej ręki i układanie jej razem z kubkiem, po prawej stronie talerza. Jednym z ćwiczeń na przestawienie leworęcznego dziecka jest: Kto najdłużej utrzyma zeszyt w wyciągniętej do góry prawej ręce?

 Kiedy w ćwiczeniach będzie się dziecku zawsze zwracało uwagę na jeden np. prawy kierunek, szybko go zapamięta. Kierunek przeciwny, w tym przypadku lewy, będzie wynikał sam z siebie.

Sprawdzanie prawo i leworęczności przez obserwację, zabawy i testy.

Metoda swobodnej obserwacji ( wg J. Kramer )

Najprostszy sprawdzian wskazujący, która ręka jest u dziecka wiodąca, mogą w domu, przedszkolu i w szkole przeprowadzić sami rodzice, czy wychowawcy i nauczyciele. Należy tylko zaobserwować, którą rękę podnosi dziecko zgłaszając się do odpowiedzi, którą otwiera drzwi i okna, wyłącza światło i którą posługuje się przy wszystkich pracach ręcznych., którą ręką bierze dziecko śrubokręt, igłę lub szydełko. Ważne jest zaobserwowanie, którą ręką posługuje się dziecko używając noża i widelca.

Obserwacja prawo i leworęczności podczas zabawy ( wg J. Kramer)

Zabawa dziecka jest doskonałą okazją do zaobserwowania, którą ręką  posługuje się ono precyzyjniej ( np. przy klockach LEGO, budowanie z innego rodzaju klocków, puzzlach, ołówkach i kredkach). Należy tu zwrócić uwagę, której ręki używa dziecko atakując innych, i którą się broni ( trzymanie ręki przed twarzą ) lub odpiera ataki nieprzyjaciela.

Sprawdzanie prawo lub leworęczności - metoda badawcza.

·      Chwycenie toczącej się po podłodze piłki

·      Rzucanie piłki do celu, mocne odbijanie piłki o ziemię.

·      Pukanie

·      Mycie zębów

Zasady postępowania i pracy z dzieckiem leworęcznym

 (za Martą Bogdanowicz).

Zasada 1: Właściwa postawa wobec leworęczności

Leworęczność jest naturalnym przejawem lateralizacji ( w większości przypadków ), dlatego nie jest wskazane przyjmowanie wobec dzieci leworęcznych postawy nadmiernego ochraniania. Wymagania powinny być formułowane na miarę możliwości dziecka, aby nie czuło się gorsze od innych dzieci, ani też „na specjalnych prawach” .

Zasada 2 : Wczesna diagnoza

Wskazana jest obserwacja dziecka w celu określenia lateralizacji na tle jego rozwoju  psychoruchowego od wczesnego dzieciństwa. Poznanie osobowości dziecka  i jego postawy wobec leworęczności jest istotne dla programu postępowania z dzieckiem. Konsultacja z psychologiem, o ile nauczyciel nie ustali wcześniej, że dziecko jest zlateralizowane, jest wskazana z końcem wieku przedszkolnego. Wszystkie objawy opóźnienia  rozwoju psychomotorycznego jak najwcześniej diagnozujemy, a dziecko kierujemy na terapię pedagogiczną.

Zasada3 : Właściwa decyzja odnośnie wyboru ręki dominującej

Nie przeuczamy dzieci:

·      lewostronnie zlateralizowanych

·      opóźnionych w rozwoju umysłowym

·      o wczesnej i silnej lateralizacji

·      oburęcznych i lewoocznych

·       mało sprawnych motorycznie

·      w wypadku wystąpienia zaburzeń towarzyszących np. jąkanie, reakcje nerwicowe.

·      z tendencją do pisania prawą ręką pismem zwierciadlanym

·      które nie akceptują prób przeuczania na prawą rękę

Zasada 4 : Prawidłowa postawa podczas pisania lewą ręką

Prawidłową postawę leworęcznego dziecka można scharakteryzować następująco:

·      dziecko siadając przy stole ma obie stopy oparte o podłogę, oba przedramiona oparte o stół, plecy wyprostowane centralna oś ciała ( linia kręgosłupa ) przyjmuje położenie pionowe

·      tułów znajduje się w pewnej odległości od stołu (bez opierania się ), co zapewnia rękom swobodę ruchów

·      w ławce szkolnej leworęczne dziecko ma sąsiada po swojej prawej stronie, przez co zapewnia się swobodę ruchów piszącej ręki każdego z dzieci (znajduje się ona po zewnętrznej stronie ławki)

·     światło powinno padać z przodu lub z prawej strony, w klasie należy posadzić dziecko w środkowym rzędzie, gdzie światło jest najbardziej rozproszone.

Zasada 5 : Właściwe położenie zeszytu

Zeszyt leworęcznego dziecka powinien

1.   znajdować się w pewnej odległości od ciała dziecka , a tym samym od brzegu stołu. Takie ułożenie zeszytu umożliwia oparcie całego przedramienia lewej ręki,

2.   powinien być ułożony ukośnie, nachylony w prawą stronę. Oznacza to, że lewy górny róg jest skierowany ku górze, zaś prawy ku dołowi. Dziecko może dobrowolnie regulować kąt nachylenia zeszytu nawet tak dalece, że znajduje się on w położeniu pionowym do krawędzi stołu, co jest korzystne w przypadku leworęczności. Takie ułożenie pozwala na pisanie pod ciągłą  kontrolą wzroku,

3.   powinien znajdować się nieco na lewo od osi ciała piszącego, co zapewnia swobodę ruchu piszącej ręce (od lewej strony ku osi ciała, bez konieczności  jej przekształcania).

Zasada 6 : Prawidłowy sposób trzymania pióra

Właściwy sposób trzymania pióra przez leworęcznego to:

·     utrzymanie pióra w trzech palcach, pomiędzy kciukiem a lekko zgiętym palcem wskazującym , oparcie na palcu środkowym (podobnie jak w prawej ręce)

·     palce trzymające pióro powinny znajdować się w odległości około 2 cm od powierzchni papieru , co pozwala śledzić zapisywanie tekstu i zachować poprawną postawę ciała

·     na początku nauki pisania dziecko powinno przez dłuższy czas pisać ołówkiem, aż do utrwalenia nawyków ruchowych związanych z pisaniem.

Zasada 7 : Prawidłowy układ dłoni, nadgarstka i przedramienia

Prawidłowy układ powyższych elementów u leworęcznego dziecka jest następujący :

·      dłoń wraz z nadgarstkiem stanowi przedłużenie przedramienia ( układ liniowy )

·      brzeg dłoni, nadgarstka i przedramię opierają się cały czas o stół i zeszyt, przesuwają się podczas pisania

·      koniec pióra skierowany jest ku lewemu ramieniu lub zmierza do punktu w połowie odległości  między ramieniem a łokciem.

·      przedramię lewej ręki jest prostopadłe do liniatury zeszytu

·     dłoń i palce  trzymające pióro znajdują się poniżej liniatury zeszytu, aby nie przesłaniały zapisywanego  tekstu

Zasada 8 : Właściwa organizacja ruchów podczas pisania :

W procesie wdrażania prawidłowej organizacji ruchów podczas pisania wskazane jest:

·     dbanie o prawidłowe kreślenie liter, zgodnie z obowiązującym wzorcem, uwzględniającym kolejność i kierunek ruchów

·     płynne przesuwanie ręki od lewej strony ( krawędzi zeszytu ) do prawej, ku osi ciała

·     dłoń i przedramię pozostają podczas pisania liter i wyrazów w kontakcie z zeszytem.

·     podczas przesuwania ręki z końca jednej linijki do drugiej ( ruch zwrotny ) zmieniają pozycję dłoni i przedramię, zaś łokieć pozostaje oparty o stół, w tym samym miejscu.

Zasada 9 : Kontrola i regulowanie napięcia mięśniowego:

Dobrze gdy dziecko:

·      uświadamia sobie własne napięcie mięśniowe

·      świadomie kontroluje i reaguje na napięcie, aby okresowo osiągnęło optymalny wymiar, na przemian z okresami rozluźnienia, umożliwiającymi odpoczynek

·     napięcie powinno się ograniczać do aktywizacji grupy mięśni uczestniczącej w czynności pisania

Zasada 10 : Koordynacja ruchów obu rąk:

Sprawne zapisywanie tekstu jest nie tylko efektem działania ręki wiodącej, ale także jej współdziałania  z ręką nie piszącą, która podtrzymuje zeszyt i przesuwa go w miarę pisania. Umożliwia to stabilność ręce piszącej, która nie musi się podnosić i zmieniać pozycji. Ważne jest zatem  rozwijanie koordynacji  ruchów obydwu rąk, gdyż obie uczestniczą w czynności pisania.

Zasada 11 : Współdziałanie oka i ręki:

Warunkiem poprawnego zapisu tekstu, szybkiego tempa i dobrego poziomu graficznego pisma jest możliwość śledzenia wzrokiem czynności pisania : ruchu ręki i powstającego tekstu. Wskazane jest zatem :

·     usprawnienia współdziałania ręki i oka poprzez ćwiczenia rozwijające koordynację wzrokowo ruchową ( dobrze jest jeśli oba organy znajdują się po tej samej osi ciała )

·     umożliwienie kontroli wzrokowej dzięki poprawnemu położeniu zeszytu, właściwemu uchwytowi pióra, położenia palców i pozycji ręki piszącej

Opisane wyżej wskazania dotyczące techniki pisania lewą ręką są ważne, aby pomóc dziecku jak najszybciej opanować umiejętności pisania i jak najmniejszym kosztem.

Warto pamiętać, że trudności techniczne leworęcznego dziecka mijają bardzo szybko, natomiast konsekwencje niewłaściwego postępowania wychowawczego wobec tych dzieci są zasadniczym problemem pedagogicznym. Dlatego też wśród wszystkich zasad postępowania z dzieckiem leworęcznym najważniejsza jest zasada , która uznaje prawo dziecka do wyboru ręki i posługiwania się lewą ręką.  Największe szkody przyniosły działania przestawiania „na siłę” leworęcznych dzieci na prawą stronę.